Powiat włocławski zajmuje  powierzchnię 1 472,3 km². Położony jest w południowej części województwa kujawsko-pomorskiego i graniczy w tym województwie z powiatami: aleksandrowskim, lipnowskim i radziejowskim oraz powiatami: kolskim (województwo wielkopolskie), kutnowskim (województwo łódzkie), gostynińskim i płockim (województwo mazowieckie). Pod względem administracyjnym powiat obejmuje 13 gmin: gminę miejską Kowal, gminy miejsko-wiejskie: Brześć Kujawski, Chodecz, Izbica Kujawska, Lubień Kujawski i Lubraniec oraz gminy wiejskie: Baruchowo, Boniewo, Choceń, Fabianki, Kowal, Lubanie i Włocławek. Ogółem ludność powiatu liczy około 88 tys. osób.   

     Najważniejszą arterią komunikacyjną jest autostrada A1 biegnąca z północnego zachodu na południowy wschód powiatu. Trzy węzły autostradowe w Brzeziu, Pikutkowie i Dąbrówce k/Kowala zapewniają dogodną komunikację do tej trasy. Z węzłami autostrady A1 powiat jest skomunikowany siecią dróg krajowych, wojewódzkich, powiatowych i gminnych. Węzeł Kowal łączy z autostradą drogę krajową 91 (dawna „jedynka”), węzeł w Pikutkowie łączy z A1 drogę krajową 62 relacji Inowrocław – Włocławek – Płock i drogi wojewódzkie 265, 270, 268. Do węzła w Brzeziu prowadzą drogi wojewódzkie 268 i 252. Ważną rolę komunikacyjną spełnia droga krajowa 62 (Strzelno – Siemiatycze), która z Inowrocławia, poprzez węzeł autostradowy w Pikutkowie biegnie przez miasto Włocławek, gdzie łączy się z droga krajową 67 i dalej prowadzi do Płocka. Droga krajowa 67 (Włocławek – Lipno) jest najkrótszym odcinkiem do trasy krajowej 10 z Torunia do Warszawy. Trasa 91 jeszcze w chwili obecnej, do czasu ukończenia budowy odcinka autostrady A1 jest jednym z ważniejszych ciągów komunikacyjnych łączących południe i północ kraju (Cieszyn – Gdańsk). Jest to fragment tzw. trasy turystycznej B - T - B - A (Bałtyk - Tatry - Balaton - Adriatyk) charakteryzującej się dużym natężeniem tranzytowego drogowego ruchu turystycznego. W chwili obecnej znaczną część nasilenia ruchu na tej trasie przejęły oddane do użytku fragmenty autostrady A1. Ważną dla zabezpieczenia potrzeb komunikacyjnych arterią jest droga wojewódzka 265. Łączy drogę krajową 62 i drogi wojewódzkie 270 i 252 od miejscowości Brześć Kujawski oraz drogę krajową 91 (dawna „jedynka”) z drogą krajową nr 60 Kutno - Płock, Ciechanów i dalej w kierunku wschodniej granicy państwa, a także poprzez odcinek drogi krajowej nr 60 drogę wojewódzką 577 w kierunku Sochaczewa i Warszawy. Droga 265 jest uczęszczana przez ruch tranzytowy z terenu województwa mazowieckiego, poprzez drogę krajową 91 do autostrady A1, a po oddaniu do użytku brakującego odcinka A1 – do węzła Kowal. Droga wojewódzka 270 łączy miasteczka powiatu: Brześć Kujawski, Lubraniec, Izbica Kujawska i stanowi „skrót” między powstającym węzłem autostrady A1 w Pikutkowie koło Brześcia Kuj. z węzłem autostrady A2 w miejscowości Koło (woj. wielkopolskie) Ze względu na walory kulturowe gmin, przez które przebiega, stanowi ważny szlak turystyczny. Również istotną rolę komunikacyjną spełniają trasy wojewódzkie: 269 Kowal – Choceń, - Chodecz, 268 – Brześć Kujawski – Brzezie (węzeł autostrady A1), 252 – Inowrocław – Włocławek. Ciągle modernizowana i przebudowywana sieć dróg powiatowych i gminnych zapewnia dogodny dostęp do dróg wojewódzkich i krajowych.

     Przez gminy Lubień Kujawski, Kowal, Choceń, Włocławek, Lubanie przechodzi linia kolejowa Warszawa - Kutno - Włocławek - Toruń - Gdańsk. Na terenie powiatu znajdują się liczne sieci transportu specjalnego. Należą do nich ropociągi, gazociągi i linie energetyczne wysokich napięć. Ropociąg "Przyjaźń" (Rosja - Niemcy) przechodzi przez gminy Lubień Kujawski, Chodecz, Boniewo, Izbica Kujawska.
Gazociągi: jest to część krajowego systemu przemysłowego gazociągów wysokoprężnych (Płock - Włocławek, Włocławek - Gdańsk, Gustorzyn - Mogilno, Gustorzyn - Gostynin, Gustorzyn - Gdańsk). W trakcie budowy jest gazociąg tranzytowy JAMAŁ - EUROPA przechodzący przez gminę Lubanie. Przewidywane jest spięcie tego gazociągu z krajowym w węźle rozdzielczym Gustorzyn. Stworzy to możliwość rozbudowy krajowego systemu gazowniczego, co ma duże znaczenie dla przewidywanej struktury poboru gazu .